Мемлекеттік-жекеменшік серіктестік (МЖС) және жобалық қаржыландыру

Орталық Азиядағы ең ірі экономикасы бар ірі мұнай өндіруші Қазақстан 1991 жылдан бері Кеңес Одағынан мұраға қалған ескірген инфрақұрылымды қолдануға мәжбүр болды. Нәтижесінде, Қазақстандағы қоғамдық инфрақұрылымның әр бөлігі (мысалы, жолдар, электр станциялары, балабақшалар, кәріз желілері) белгілі бір деңгейде жаңғыртуды немесе қайта құруды талап етеді. 

Қазақстан билігі мемлекеттік инфрақұрылымға қажетті инвестицияны тек мемлекеттік бюджет есебінен жасай алмайтынын және Қазақстандағы инфрақұрылымды жаңғыртуды қаржыландырудың негізгі көзі жеке бизнес болуы керек екенін түсінді.

Мұнай мен газ бағасының және сәйкесінше Қазақстанның шикізат секторынан түсетін мемлекеттік бюджет кірісінің қазіргі төмендеуі жағдайында мемлекеттік инфрақұрылымға жеке инвестициялар ағынының қажеттілігі бұрынғыдан да өзекті бола түседі. 

Нәтижесінде, Қазақстан билігі қазір салықтық жеңілдіктер енгізу және заңнамалық базаны, оның ішінде МЖC саласында жетілдіру арқылы мемлекеттік инфрақұрылымға жеке инвестицияларды ынталандыруға одан да белсенді әрекет етіп жатыр.

2006 жылдың 7 шілдесін Қазақстан Республикасының № 167-III ЗРК «Концессиялар туралы» Заңы (бұдан әрі – «Концессиялар туралы» Заң) қабылданды. Оның негізінде алты концессия шарты жасалды. Қазақстан 2016 ж. Концессиялардың танымал еместігі әлі де болса концессиялық қатынастарды тиісті заңнамамен шектен тыс реттеуге байланысты, бұл тараптардың жобаны іске асыру шарттарын анықтаудағы икемділігін төмендетеді, сондай-ақ концессияларды берудің бюрократиялық және еңбекті көп қажет ететін үдеріс. 

Осы мәселені шешу мақсатында 2015 жылғы 31 қазанда «Мемлекеттік-жеке серіктестік туралы» Қазақстан Республикасының № 379-V ЗРК жаңа Заңы (бұдан әрі – МЖC Заңы) қабылданды. Мемлекеттік-жекеменшік серіктестік енді концессия түрінде ғана емес, сонымен қатар экономиканың кез келген секторында МЖС заңы бойынша жобаларды іске асыру үшін пайдаланылуы мүмкін, басым секторлар (i) білім беру, (ii) денсаулық сақтау, (ііі) көлік, (iv) электр энергетикасы және (v) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық.

Жиырма жылдан астам мемлекеттік инфрақұрылымның дамымауы және жеткіліксіз қаржыландырылуы, сондай-ақ жасалған қолайлы заңнамалық база Қазақстанның инфрақұрылымына жеке инвестициялар мен ноу-хауды тарту үшін бұрын-соңды болмаған мүмкіндіктер туғызады. 

Инфрақұрылымдық жобалардың барлық дерлік түрлерін құқықтық сүйемелдеудегі мол тәжірибеміздің арқасында инфрақұрылым нарығының жетекші өкілдері Қазақстандағы және Орта Азия мен Кавказдың басқа елдеріндегі инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруда көмек алу үшін GRATA International-ға жиі жүгінеді.

Орта Азия мен Кавказдағы ең ірі ұлттық заң фирмасы ретінде GRATA International ірі инфрақұрылымдық жобалардың жергілікті және халықаралық қатысушыларына өз қызметтерін ұсынады. 

Біздің заңгерлер тобы Қазақстан мен Орта Азиядағы мемлекеттік-жекеменшік серіктесік жобаларының көпшілігін жүзеге асыруда маңызды рөл атқарды. Құқықтың тиісті салаларындағы тәжірибемізге корпоративтік/коммерциялық құқық, жылжымайтын мүлік, құрылыс, салық және жобаларды қаржыландыру тәжірибесі, сондай-ақ мемлекеттік сатып алу және экологиялық құқық сияқты көбірек маманданған салалар кіреді.

Жиналған білімімізге сүйене отырып, біз инфрақұрылымдық жобалардың кең ауқымында, соның ішінде келесі бағыттар бойынша жергілікті кеңесші ретінде әрекет еттік:

 

• тасымалдау (автомобильдер, темір жолдар, жеңіл рельсті жолдар және әуежайлар);

• сумен жабдықтау және қалдықтарды басқару (сумен жабдықтау және суды тазарту, қалдықтарды қайта өңдеу және өртеу);

• энергетика (әдеттегі және баламалы энергия көздері, сондай-ақ электр энергиясын жеткізу инфрақұрылымы);

• өнеркәсіптік кәсіпорындар (гринфилд және қоңыр алаң);

• аумақтарды кешенді дамыту (өңіраралық жобаларды қоса алғанда);

• әлеуметтік инфрақұрылым (ауруханалар және басқа медициналық мекемелер, мектептер және т.б.).

МЖС саласындағы біздің қызметтерге не кіреді:

• МЖС жобаларын, оның ішінде концессияларды құрылымдау, МЖС жобаларын іске асырудың неғұрлым тиімді схемаларын анықтауға қолдау көрсету, тиісті мемлекеттік органдармен келіссөздерге қатысу;

• Құқықтық аудит, МЖС жобаларының анықталған құқықтық тәуекелдерін талдау;

• Келісімшарттарды, оның ішінде МЖС келісімдерін және концессия шарттарын әзірлеу және келісу; егер қажет болса, тиісті салалық нормативтік құқықтық актілерге байланысты растаушы құжаттаманы құрастыру;

• Монополияға қарсы рұқсатты қоса алғанда, МЖС жобасын іске асыру үшін қажетті мемлекеттік органдардан рұқсаттар мен келісімдерді алу;

• МЖС шартына сәйкес тараптардың міндеттемелерді орындауын бақылау, МЖС жобасын іске асыруға қатысты барлық мәселелер бойынша заңгерлік кеңес беру.